Có thể nói CO2 gây ảnh hưởng rất nhiều đến vụ nuôi của bà con, nhưng không phải ai cũng biết cách xử lý và khắc phục. Để hiểu rõ hơn về tác hại cũng như tìm ra cách khắc phục sự hiện diện của CO2 trong ao nuôi, bà con hãy cùng Biogency theo dõi hết bài viết này nhé!
Các nội dung chính
Nguyên nhân hình thành CO2
Mức CO2 (carbon dioxide) trong ao nuôi tôm được hình thành do hoạt động hô hấp của vi sinh vật, vi khuẩn và tôm nuôi. Ngoài ra, sự phân hủy các chất cặn bã hữu cơ xảy ra trong điều kiện yếm khí hoặc vi sinh cũng tạo ra lượng khí thải CO2 đáng kể.
Trong những năm gần đây, trước ảnh hưởng của biến đổi khí hậu và hiệu ứng nhà kính, nồng độ CO2 trong khí quyển ngày càng tăng cao. Nồng độ CO2 quá mức trong khí quyển dần dần khuếch tán vào nước biển, ảnh hưởng đến độ pH bề mặt nước biển, theo tính toán sẽ giảm từ 0,3-0,5 năm 2100 xuống 0,8-1,4 năm 2300 (Caldeira và Wickett, 2005). Do đó, ngành nuôi trồng thủy sản bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu, đặc biệt là ngành nuôi tôm.
Ô nhiễm môi trường, dịch bệnh và tôm kém chất lượng cũng là những nguyên nhân chính gây phát thải khí CO2 vào môi trường nước.
Mức CO2 lý tưởng trong ao nuôi tôm là 5 mg/L, và những lý do nêu trên có thể làm tăng mức CO2 lên 29,7 mg/L, điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tôm (Khan và các cộng sự, 2015).
Cách ước tính CO2 trong ao nuôi tôm
Người nuôi thường quan tâm đến việc quản lý nồng độ oxy hòa tan trong nước, nhưng nếu nồng độ CO2 không được quan tâm, nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tôm đang phát triển. Vậy làm thế nào để chúng ta ước tính được lượng CO2 trong ao nuôi tôm? Thông thường bà con phải sử dụng hai phương pháp:
+ Phương pháp 1: Sử dụng các sản phẩm kit thử để xác định nhanh chóng và chính xác nồng độ CO2.
+ Phương án 2: Có thể ước tính CO2 bằng cách đo độ pH và độ kiềm vì nồng độ CO2 cao hơn sẽ làm cho nước ao có tính axit và làm giảm độ pH.
Các bước sử dụng Kit test bà con có thể tham khảo:
– Bước 1, người nuôi sẽ sử dụng bộ kiểm tra và máy đo pH để đo tổng độ kiềm và xác định độ pH của ao, sau đó vẽ một đường thẳng đứng từ độ pH trên trục X, cắt một đường cong đại diện cho giá trị đó. (Theo biểu đồ dưới đây).
– Bước 2, kẻ một đường từ giao điểm của đường hãm dọc trên đường cong giá trị pH và giá trị kiềm trên trục hoành của X, sau đó kẻ một đường bên trái để cắt bớt giá trị dọc của Y, đây sẽ là số hàm lượng CO2 ước tính.
Ảnh hưởng của CO2 đến ao nuôi tôm
Theo một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ, Tập 55, Số 3B (2019): 58-66, chúng tôi phát hiện ra rằng nồng độ CO2 quá mức trong nước là nguyên nhân trực tiếp gây ra các tác động tiêu cực như tăng trưởng, phát triển, tỷ lệ sống tôm nuôi. Ngoài ra CO2 còn ảnh hưởng tới hoạt động của enzym tiêu hóa (trypsin, chymotrypsin, amylase ruột và amylase dạ dày), làm tăng lượng glucose trong máu của tôm.
Tỷ lệ sống của tôm khác nhau ở các môi trường có hàm lượng CO2 khác nhau, tỷ lệ sống cao nhất ở môi trường có 2,32 mgCO2/L, tỷ lệ sống thấp nhất ở môi trường 45,6 mgCO2/L. Vì vậy, trong quá trình nuôi, điều kiện để tôm đạt tỷ lệ sống cao nhất là khi nồng độ khí CO2 phải thấp và phù hợp.
Khi tiếp xúc với nước có nồng độ CO2 cao, quá trình trao đổi chất của tôm có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến giảm hiệu suất ăn của tôm. Ngoài ra, tôm sống trong môi trường nước có nồng độ CO2 cao sẽ tiêu tốn nhiều năng lượng cho quá trình hô hấp, dẫn đến thiếu năng lượng để tăng trưởng.
Nếu nồng độ CO2 trong nước quá cao, nồng độ glucose huyết tương của tôm trong thí nghiệm sẽ tăng nhanh. Điều này sẽ dẫn đến sức đề kháng và khả năng miễn dịch của tôm bị giảm đi đáng kể. Do đó, nếu sống trong môi trường có nồng độ khí CO2 cao, sức khỏe và sự tăng trưởng của tôm sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Làm thế nào để giảm lượng khí CO2 trong ao nuôi tôm?
Khi hàm lượng CO2 trong ao nuôi tôm quá cao, bà con cần có những biện pháp kịp thời và phù hợp để giảm lượng CO2 trong ao nuôi tôm.
Giảm thiểu CO2 trong ao nuôi tôm bằng Ca(OH)2 và Na2CO3
+ Sử dụng Ca(OH)2:
2CO2 + Ca (OH) 2 → Ca (HCO3) 2
Giảm 1mg CO2 cần 0.84mg Ca(OH) 2
LƯU Ý: Nếu sử dụng quá nhiều Ca(OH)2, pH sẽ nhanh chóng tăng lên mức nguy hiểm và hàm lượng NH3 cũng sẽ tăng theo pH.
+ Sử dụng Na2CO3:
2CO2 + Na2CO3 + H2O → NaHCO3
Để giảm 1mg CO2, cần dùng 2,4mg Na2CO3
=> Dùng Na2CO3 an toàn hơn nhưng chi phí sẽ cao hơn so với Ca(OH)2
Khử khí CO2 trong ao nuôi tôm bằng vôi
Biện pháp bón thêm vôi cũng là giải pháp tốt cho bà con khi phát hiện hàm lượng khí CO2 trong ao nuôi tôm cao. Vôi loại bỏ lượng CO2 và cũng giúp tăng hệ đệm, nguồn carbon cho quá trình quang hợp.
Ban đêm là thời điểm nồng độ CO2 cao, nên từ 22h-24h là thời điểm tốt nhất để bón vôi tránh CO2 cao vào sáng sớm. Mỗi phân tử vôi phản ứng với CO2 tạo ra 2 ion HCO3- đóng vai trò quan trọng trong việc chống lại sự thay đổi pH của nước. Phương trình phản ứng khử CO2 bao gồm:
CaCO3 + CO2 + H2O = Ca2 + + 2HCO-3
CaMg (CO3) 2 + 2CO2 + 2H2O = Ca2 + + Mg2 + + 4HCO3-
Ca (OH) 2 + 2CO2 = Ca2 + + 2HCO-3
CaO + 2CO2 + H2O = Ca2 + + 2HCO-3
Khi áp dụng phương pháp này, bà con cần xác định chính xác liều lượng vôi để khử khí CO2 là bao nhiêu. Về mặt lý thuyết, để giảm 1mg CO2/L thì sử dụng 0,64mg CaO/L – 0,84mg Ca(OH)2/L – 2,1mg CaMg(CO3)2/L, hoặc 2,27mg CaCO3/L.
Khi đo nồng độ CO2 trong ao là 20 mg/L, nồng độ này đã vượt ngưỡng cho phép là 15 mg/L. Để xử lý ta cần Ca(OH)2/L cần: 15mg/L x 0.84 mg Ca(OH)2 = 12,6 mg/L. Sau đó, bà con cần tính toán chính xác có bao nhiêu lít nước trong ao và nhân lên.
Sục khí dưới đáy ao để giảm khí CO2
Các biện pháp trên là tức thì và có thể bị hạn chế bởi các lo ngại về môi trường và chi phí. Người ta ước tính rằng tôm nuôi phải mất ít nhất 120 ngày để đạt được kích cỡ mong muốn. Với chu kỳ nuôi dài như vậy, nước ao nuôi tôm cần được quản lý tối ưu, nếu không sẽ tích tụ một lượng lớn chất thải, bao phủ toàn bộ đáy ao và tăng lượng khí thải CO2.
Nếu áp dụng cách trên liên tục sẽ không hợp lý cho cả người nuôi và ao nuôi. Vì vậy, sục khí là phương pháp được ưa chuộng để điều hòa CO2 và O2 trong nước. Khi lắp đặt máy sục khí dưới đáy ao, bà con cần chú ý đến số lượng máy và vị trí lắp đặt phù hợp:
– Hệ thống quạt nước chỉ nên được lắp đặt ở hai bên bờ ao.
– Trong giai đoạn đầu, quạt nước không được cách xa bờ quá 4m. Sau 1 tháng nuôi thì di chuyển quạt cách bờ 1m. Vào tháng cuối của thời kỳ nuôi, nên đặt quạt nước cách bờ ao 6m. Đây là cách giúp cho đáy ao nuôi luôn sạch sẽ và hàm lượng CO2 không tăng quá cao.
– Đối với tôm thẻ chân trắng, mật độ trên 80 con/m² yêu cầu hệ thống quạt 36 mã lực/ha.
Nói chung, sục khí đáy là một hoạt động không thể bỏ qua. Biện pháp này sẽ giúp tăng nồng độ O2 hòa tan và từ đó giảm lượng CO2 trong ao để đạt được mục tiêu nuôi tôm của bà con rất tối ưu.
Giảm CO2 trong ao nuôi tôm bằng men vi sinh
Ô nhiễm nguồn nước cũng là nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng đáng kể nồng độ CO2 trong ao. Giữ cho ao nuôi tôm sạch sẽ bằng các chế phẩm vi sinh là biện pháp an toàn, kinh tế và hiệu quả nhất cho bà con.
Bà con có thể tham khảo thêm các sản phẩm vi sinh chất lượng cao, uy tín nhất hiện nay như: MICROBE-LIFT AQUA C (Men vi sinh làm sạch nước ao nuôi), MICROBE-LIFT AQUA N1 (Men vi sinh xử lý khí độc trong ao nuôi) và MICROBE-LIFT AQUA SA (Vi sinh xử lý bùn đáy) xử bùn đáy rất hiệu quả, tạo môi trường nước sạch và ngăn ngừa sự gia tăng nồng độ CO2.
Ảnh hưởng của hàm lượng CO2 cao trong môi trường nước làm giảm tỷ lệ sống và tốc độ tăng trưởng của tôm. Trong quá trình nuôi, bà con cần nắm được biện pháp nào tốt nhất cho ao nuôi tôm của mình. Bên cạnh việc sử dụng vôi bột tạm thời, bà con cần trang bị hệ thống quạt sục khí đạt tiêu chuẩn về số lượng và vị trí lắp đặt để giảm lượng CO2 về lâu dài.
_______________________
Các chế phẩm vi sinh cũng được khuyên dùng để làm sạch môi trường nước vì chúng an toàn với môi trường, tiết kiệm và hiệu quả, khi môi trường nước được làm sạch thì lượng khí CO2 giảm đi đáng kể. Để có thêm gợi ý về cách giảm CO2 trong ao nuôi tôm, hãy liên hệ ngay với Biogency theo hotline: 0909538514. Chúc các bà con có một vụ mùa nuôi tôm thành công!
